Bijna iedereen in werkend Nederland heeft er wel eens één: een beoordelingsgesprek. Maar hoe ‘hoort’ zo’n gesprek er eigenlijk uit te zien? Wat is jouw rol als werknemer? Hoe bereid je je voor? In dit artikel geven we antwoord op vragen waarvan je niet wist dat je ze had.
Inhoud
Wat is een beoordelingsgesprek?
Traditioneel gezien is een beoordelingsgesprek een eenzijdig gesprek tussen jou en je leidinggevende. De leidinggevende spreekt zijn of haar oordeel uit over jouw functioneren gedurende de voorgaande periode.
Afhankelijk van je functioneren, krijg je een beloning (als daar mogelijkheden voor zijn) of een traject om je functioneren te verbeteren. Bij een beoordelingsgesprek ligt het accent op terugkijken.
Tegenwoordig is een beoordelingsgesprek steeds vaker een ontwikkelgesprek waarbij de focus ligt op vooruitkijken en jouw ontwikkeling.
In de praktijk is het vaak een mix tussen beide soorten gesprekken.
Wat mag je verwachten tijdens een beoordelingsgesprek?
Als het goed is, spreken jij en je leidinggevende elkaar door het jaar heen regelmatig en weet je leidinggevende wat er speelt en hoe het met je gaat. Tijdens je jaarlijkse beoordelingsgesprek zouden er in elk geval geen nieuwe of verrassende zaken naar boven mogen komen. Je mag een samenvattende evaluatie verwachten van de voorgaande periode zonder dat daarin nieuwe zaken naar voren komen die niet eerder met je zijn besproken.
De feedback gaat over het afgelopen jaar (en niet alleen maar over de afgelopen maand als je leidinggevende in aanloop naar het beoordelingsgesprek ineens gaat opletten). Ook mag je verwachten dat de feedback relatie heeft met de afspraken die je tijdens je functioneringsgesprek maakte.
Verder mag je verwachten dat je leidinggevende feedback geeft op basis van zijn eigen observatie (dus niet van ‘horen zeggen’). Tenzij jullie gebruikmaken van 360-gradenfeedback natuurlijk.
Wat is jouw rol tijdens het beoordelingsgesprek?
Officieel is het traditionele beoordelingsgesprek een eenzijdig gesprek: de leidinggevende is aan het woord en geeft een oordeel. Tegenwoordig gaat dat meestal anders: jij draagt punten aan, geeft feedback aan je leidinggevende en licht toe hoe jij tegen het oordeel van je leidinggevende aankijkt.
Ook kun je vragen stellen als je voorbeelden wilt of meer uitleg. Wees daarin niet te bescheiden, je mag kritisch zijn en van je leidinggevende verwachten dat hij of zij helder kan toelichten waarom het oordeel op een bepaalde manier uitvalt.
Voorbeelden van vragen die je kunt stellen zijn:
- Kun je een recent voorbeeld geven?
- Wat had ik anders kunnen doen?
- Hoe zou je het zelf aangepakt hebben?
- Hoe sluit deze feedback aan op de beoordelingscriteria?
- Wat is het verband van deze feedback met de afspraken die we maakten tijdens het functioneringsgesprek?
- Heb je ook voorbeelden van langer geleden dan de afgelopen maand?
Hoe bereid je je voor?
Niet alleen je leidinggevende bereidt het gesprek goed voor, ook jij. Wat kun je doen?
1. Neem de agenda door
Is er een agenda? Neem dan van tevoren de punten door en voeg zelf ook punten toe die je wilt bespreken. Is er geen agenda gedeeld? Vraag er dan naar of neem initiatief en stel er zelf één op.
2. Evalueer het afgelopen jaar
Tijdens het beoordelingsgesprek kijken jullie terug op het afgelopen jaar. Ook al zal je leidinggevende vooral zijn visie geven, het is ook belangrijk om zelf een beeld te hebben. Evalueer dus ook voor jezelf ook en stel jezelf vragen als:
- Wat ging goed?
- Wat kon beter?
- Wat heb je ervan geleerd?
- Hoe heb je het opgelost?
- Waar ben je trots op?
- Wat zou je nu anders doen?
3. Neem vorige beoordelingsformulieren door
Kijk eens terug naar vorige beoordelingsformulieren, wat waren toen ontwikkelpunten? Wat is er veranderd en wat doe je nu anders?
4. Vul zelf ook je beoordelingsformulier in
Vul je eigen beoordelingsformulier in zodat je zelf ook een oordeel vormt over de afgelopen periode. Vergelijk je eigen oordeel met dat van je leidinggevende en bespreek dat.
5. Bedenk wat je wilt de aankomende periode
Denk na wat je zelf wilt ontwikkelen de komende periode en hoe je dat wilt doen. Bedenk ook welke ondersteuning je daarbij nodig hebt.
6. Bereid je voor om te onderhandelen
Verwacht je een positieve beoordeling? Dan mag je verwachten dat daar iets tegenover staat. Dat kan variëren van een eenmalige beloning tot een salarisverhoging tot een promotie. Bedenk wat je wilt. Wil je een structurele loonsverhoging of liever een lekkere bonus? Wil je kans maken op een promotie of een opleiding volgen? Zet je argumenten op een rijtje.
7. Noteer het hele jaar hoe het gaat
Houd voor jezelf ook bij hoe het gaat. Noteer je successen en je leermomenten zodat je zelf ook een goed beeld hebt van je functioneren.
Oh nee, dit had ik niet verwacht!
Hoewel een beoordelingsgesprek in principe geen verrassingen mag opleveren, kan het toch zijn dat je het niet eens bent met de kritiek, de beoordeling of met de ontwikkelstappen die je van je leidinggevende moet gaan zetten.
Het kan ook zijn dat je leidinggevende om feedback vraagt. Dat betekent dus dat je voor jezelf zult moeten opkomen en feedback moet gaan geven. Hoe doe je dat?
Allereerst: omgaan met kritiek doe je zo
In het slechtste geval krijg je alleen maar positieve feedback. In het slechtste geval? Dat is toch juist fijn? Ja, dat is fijn voor je ego. Maar het kan ook iets anders betekenen:
- Je leidinggevende durft geen feedback te geven
- Je leidinggevende heeft zich slecht voorbereid
- Je leidinggevende heeft geen enkel benul van je functioneren
Jij verdient kritische feedback zodat je jezelf kunt ontwikkelen. Daarmee groei je als persoon en word je nog beter in je werk.
Maar, áls je leidinggevende wél goed heeft nagedacht over jouw functioneren kan het natuurlijk zijn dat hij bepaalde zaken aanstipt die niet leuk zijn om te horen. Hopelijk kan jouw leidinggevende goed feedback geven, maar desondanks kan het pijn doen.
Wat doe je niet?
- Emotioneel worden: een scène schoppen, schreeuwen of weglopen
- Anderen of omstandigheden de schuld geven
- In de verdediging schieten (ja, maar!)
Wat doe je wel?
- Rustig blijven en bedanken voor de feedback. Snap je direct waar het over gaat? Dan geef je aan dat je eraan gaat werken.
- Heb je vragen? Vraag dan om verduidelijking met voorbeelden en hoe je iets de volgende keer anders kunt aanpakken.
- Onthouden dat kritische feedback niet over jou als persoon gaat, maar over je werk of hoe je je gedraagt op bepaalde momenten.
- Weet je even niet hoe je moet reageren of heb je tijd nodig om de feedback te verwerken? Je mag altijd aangeven dat je erover wilt nadenken en er later op terug wilt komen.
Vind je het moeilijk om feedback te geven of te ontvangen? In dit artikel lees je waardevolle tips en tricks.
Feedback geven aan je leidinggevende
Bedenk dat ook jouw leidinggevende onzeker kan zijn dus geef feedback op de manier zoals je die zelf wilt ontvangen. De feedbackburger is een eenvoudige methode daarvoor:
- Start met een compliment: “Ik vind het heel fijn hoe je achter mij en het team blijft staan als er kritiek is van andere afdelingen, het management of van klanten.”
- Dan een opbouwend punt: “Wat ik mis, is een richting. Ik zou willen dat je ons wat meer meeneemt in de doelstellingen van de organisatie zodat ik meer weet waar ik voor werk.”
- Sluit af met een algemeen compliment: “Ik vind dat we een heel fijn team hebben met een positieve sfeer.”
Meer weten hierover? Check: Feedback geven, hoe doe je dat?
Moeite om jezelf uit te spreken?
Tijdens een beoordelingsgesprek of andere gesprekken op je werk, is het belangrijk dat je jezelf uitspreekt en voor jezelf opkomt. Heb je daar moeite mee? Neem dan eens een kijkje bij onderstaande trainingen. Wie weet kun je tijdens je beoordelingsgesprek afspreken om een van deze trainingen te volgen.
- Training Persoonlijke effectiviteit In deze praktijkgerichte training oefen je in een veilige omgeving je sociale vaardigheden, zoals assertiviteit en feedback geven en ontvangen. Na afloop sta je sterker in je schoenen en werk je prettiger samen in een team.
- Training Feedback geven Bij deze training ontvang je een uniek DISC-gedragsprofiel, waarmee je inzicht krijgt in je eigen gedrag en de voorkeuren van een ander. Zo leer je jouw manier van communiceren nog beter afstemmen op de ander en komt je feedback effectief en respectvol over.
- Training Persoonlijk leiderschap Heb je moeite te bepalen wat jij wilt? In deze training krijg je een uniek inzicht in je persoonlijkheid, drive, ambities, krachten en valkuilen. Je weet waar je energie van krijgt en wat energie kost, neemt de regie over je eigen leven en kunt doelen opstellen en behalen. Je leert actief beslissingen maken over waar jij naartoe wilt en hoe je dat bereikt.
Moeite om je uit te spreken en voor jezelf op te komen? Oefen in een veilige omgeving aan je sociale vaardigheden. Na afloop sta je sterker in je schoenen en werk je prettiger samen.
Ontdek de training
